Science of Learning – część trzecia

Marcin Lebiedowicz
23 maja 2023

Kurs oparliśmy o oficjalne wymagania dla uczniów 7 i 8 klasy podstawówki, oficjalne wymagania egzaminacyjne oraz dostępne oficjalne arkusze i zestawy zadań. To gwarantuje, że uczymy dokładnie tej matematyki jaką ma za zadanie opanować uczeń ostatnich klas podstawówki. Wyciągnęliśmy konkrety z polskiego formalnego systemu i wprowadzamy je zgodnie z najnowszymi sprawdzonymi osiągnięciami światowej edukacji.

Podstawą naszego kursu jest Science of Learning, czyli dziedzina nauki zajmująca się edukacją, na którą składają się:

- Cognitive Neuroscience – Neurobiologia poznawcza,
- Psychology – Psychologia,
- Teaching methods – klasyczne metody nauczania.

W trzeciej części serii artykułów o Science of learning opisuję wybrane kluczowe klasyczne metody nauczania.

Neurobiologia oraz psychologia dają nam świeże spojrzenie na naukę. Dostarczają nam mnóstwo nowych informacji o tym jak polepszyć proces uczenia się, czego unikać i w jaki sposób zwiększyć swoją efektywność. Gdy przychodzi czas, by się czegoś faktycznie nauczyć podstawą do zdobywania wiedzy są klasyczne metody nauczania. Ta część Science of Learning jest dla nas najbardziej intuicyjna, co więcej, najlepiej przebadana i sprawdzona.

Klasyczne metody nauczania:

W polskim systemie edukacji stosuje się pasywną nauką – w uproszczeniu, jest to przekazywanie gotowej wiedzy bez przestrzeni na dodatkowe pytania czy szersze zbadanie tematu.

U podstaw większości metod jakie stosujemy leży aktywna nauka. Jest to wspólne dochodzenie do wiedzy, uczestnicy mają możliwość zadawania pytania, a celem jest przede wszystkim zrozumienie i zbadanie tematu.

Przykłady metod nauczania stosowanych podczas wprowadzania nowych informacji:

1. Elaborative interrogation – zwana również metodą ciekawskiego dziecka, polega na zadawaniu dodatkowych pytań: „dlaczego?”, „jak?”, „po co?”. Celem jest powiązanie nowo nabytej wiedzy z tym co już znamy. Wyjaśniamy sobie dlaczego właściwie uczymy się danej rzeczy, po co jest nam ona potrzebna i skąd się wzięła. Wiedza nabyta w taki sposób jest dobrze zakotwiczona w mózgu. W naszym przypadku odzieramy matematykę z abstrakcji i przedstawiamy ją jako racjonalną część otaczającego nas świata.

2. Self-explanation – czyli metoda oparta na wyjaśnieniu sobie informacji. Każdy z nas odbiera świat trochę inaczej i w trochę inny sposób porządkuje informacje i wiedzę. Metoda self-explanation polega na tym, by samemu sobie dobrze wyjaśnić i zrozumieć nowo nabytą wiedzę. Odwrotnie do klasycznego szkolnego wykucia na blachę, stosując samowyjaśnianie umieszczamy wiedzę tam gdzie nam pasuje, a nie tam gdzie nam powiedziano, że powinna być. Dzięki temu nabyta wiedza naturalnie i trwale znajduje miejsce w naszym umyśle.

Przykłady metod nauczania stosowanych do utrwalenia nabytych informacji:

3. Distributed practice – czyli metoda rozproszonej praktyki. Chodzi w niej o to, by uczyć się mniej, ale częściej. Są dwa ważne aspekty metody rozproszonej praktyki. Po pierwsze, krótkoterminowo: lepiej się uczyć 3 razy w tygodniu po 20 min, niż raz przez 2h. Mózg lepiej utrwala informacje, które są częściej przywoływane. Jedna długa sesja nauki daje gorszy efekt niż wielokrotne przypominanie sobie i przetwarzanie pożądanej wiedzy. Po drugie, długoterminowo: nie zapominamy o już nabytej wiedzy. By proces uczenia się był trwały należy ponownie przywoływać nabytą wiedzę. Wymaga to mądrej konstrukcji zadań domowych, które uwzględniają poprzednie tematy.

4. Interleaved practice – czyli metoda przeplatanej praktyki. Metoda polegająca na uczeniu się wielu różnych zagadnień podczas jednej sesji nauki. Dobrym przykładem zastosowania metody przeplatanej praktyki jest robienie arkuszy egzaminacyjnych. W przypadku zorganizowanych zajęć, metoda działa najlepiej gdy uczymy się w sposób aktywny. Przy pasywnej nauce, nie jest optymalna! Czyli jeżeli czynnie bierzemy udział w nauce, skakanie po tematach jest wskazane, jesteśmy wtedy niejako nastawieni na otrzymywanie nowych informacji i gotowi na ich zrozumienie i przetworzenie. Przy biernej postawie, mózg szuka schematów, więc skakanie po tematach wprowadza zakłopotanie i niezrozumienie.

5. Practice testing – czyli metoda testowania umiejętności. Jedna z najciekawszych metod nauki. Wydaje się oczywista, ale by była bardzo skuteczna musi być spełniony szereg czynników. Dobra praktyka testowania swoich umiejętności, to przywoływanie wiedzy, użycie tej wiedzy i sprawdzenie, czy wszystko się zgadza. W przypadku popełnienia błędu, istotne jest zrozumienie, co poszło nie tak. Informacja zwrotna jest kluczowa! W przypadku matematyki: robienie zadań bez sprawdzenia odpowiedzi nie jest skuteczną metodą nauki. Ponadto, by testowanie umiejętności było skuteczne, nie może od niego zbyt wiele zależeć. Szkolne sprawdziany i kartkówki z ocenami wysokiej wagi nie są przykładem dobrego wykorzystanie metody testowania umiejętności. Może to być dla wielu nieintuicyjne, ale im mniejsze konsekwencje popełnienia błędu, tym chętniej i efektywniej się uczymy.  

Dobrze zaimplementowane klasyczne metody nauczania wielokrotnie poprawiają efektywność nauki.
By je sprawnie wykorzystać potrzebna jest zarówno wiedza o nauce (Science of Learning) jak i duże doświadczenie w nauczaniu.

Projektując nasz kurs zadbaliśmy o to, by skutecznie zaimplementować klasyczne metody nauczania.  Nie bez powodu nasze motto, to:

Mniej nauki, lepsze wyniki!

Udostępnij